Creativiteit is vooral dóórgaan

Je hoort het vaak zeggen: de beste ideeën ontstaan onder tijdsdruk. Klopt niet. Wat wél creativiteit oplevert? Ploeteren. En frisse lucht. 

Het is donderdagochtend en ik zit in tijdnood. Deze week is het mijn beurt om iets nieuws op onze blogpagina te plaatsen. Alleen mis ik een creatief idee. Ik hoor wel eens dat de beste ideeën onder tijdsdruk ontstaan. “Ik heb die druk echt nodig, anders gebeurt er niks in mijn hoofd”, zei laatst een collega. Menig managementboek noemt de bijna-ramp met de Apollo 13 ruim 45 jaar geleden als voorbeeld waarbij ingenieurs onder extreme tijdsdruk een catastrofe konden voorkomen. 

Zware tijdsdruk helpt niet

Bart Verwaeren (Rijksuniversiteit Groningen) prikt de mythe door in dit artikel. Volgens hem is er veel onderzoek gedaan naar individuen die onder tijdsdruk een creatieve taak moeten volbrengen. Conclusie: lichte druk kan helpen, maar zware tijdsdruk leidt juist tot minder creativiteit. Zijn advies: plan goed, voorkom zware tijdsdruk, maar hou wel de spanning erop.

Brainstormen al helemaal niet

Bij gebrek aan een idee heb ik nog even overwogen een brainstorm met collega’s te starten. Helaas: werkt ook niet, volgens psychologe Susan Cain. Tenminste, niet om goede ideeën te bedenken. Het is wél goed voor de sociale cohesie, maar daar houdt het dan wel zo ongeveer mee op. In dit artikel op timemanagement.com las ik dat brainstormsessies volgens Cain “… een van de slechtste manieren zijn om creativiteit te stimuleren”. Redenen: afwijkende (en potentieel goede) ideeën worden weggedrukt, terwijl sommige groepsleden juist achterover gaan leunen. En hoe groter de groep, hoe minder de ideeën, zowel kwantitatief als kwalitatief. 

Een frisse neus werkt wél

Uit eigen ervaring weet ik dat een frisse neus nog wel eens kan helpen. Als ik vastloop, duik ik het bos in of pak ik de racefiets. Eerder schreef ik al eens dat goede ideeën op de meest onverwachte momenten komen opborrelen: rust schept ruimte. In een artikel van National Geographic haalt de Amerikaan Richard Louv, auteur van de beststeller Het laatste kind in het bos, onderzoek aan waarbij jonge mensen drie dagen met de rugzak de natuur in trokken. Zij vertoonden daarna meer creativiteit en betere cognitieve vermogens.

Dóórgaan, daar word je creatief van!

Levert een duik in de natuur ondanks de overtuigende bewijslast toch niet de dringend gewenste frisse ideeën op? Dan zit er niets anders op dan stug door te ploeteren. Want daar word je creatief van, kopte het NRC. Niks out-of-the-box: in-the-box! Amerikaanse onderzoekers lieten proefpersonen oplossingen bedenken voor creatieve problemen. Puzzels, slagzinnen, toepassingen voor materiaal, dat soort dingen. Daar kregen ze wat tijd voor. Vervolgens kregen ze onverwachts extra tijd. Je raadt het al: juist de ideeën die in de ‘blessuretijd’ werden bedacht, blonken uit in originaliteit. 

Vooral dóórgaan, dus. Waarvan akte!