Met beeldspraak komt tekst tot leven

Met beeldspraak tover je abstracte, taaie materie om in fraaie zinnen. Inspirerende voorbeelden te over. En met een beetje oefenen kom je een eind.

Ons geheugen begrijpt én onthoudt concrete zinnen makkelijker dan abstracte. Met concreet bedoel ik: iets wat de lezer zíet, vóelt, rúikt. Het punt is dat heel veel onderwerpen waar wij Redactieprofs over moeten schrijven, abstract zijn: digitale transformatie, reorganisatie, social return, bacteriële afvalzuivering. Een handige truc om abstracte materie zinnenprikkelend te omschrijven, is om beeldspraak te gebruiken.

Vergelijken helpt

In interviews met inhoudsdeskundigen komen goede beelden vaak vanzelf aan de oppervlakte. Dan blijkt bijvoorbeeld dat die extractietechniek waar het artikel over moet gaan, sterk lijkt op koffiezetten: je stopt er een vaste stof in, giet er verhit water over en er komt precies uit wat je wilt hebben. Die vergelijking helpt mij enorm, want dan hoef ik die techniek niet omslachtig uit te leggen.

Beeldspraak = tijdwinst

Goede beeldspraak maakt razendsnel duidelijk wat je wilt vertellen:

• ‘Wat Lionel Messi is voor Argentinië, is Jan-Hendrik de Boer voor de afdeling Emballage.’
• ‘Ik voel me als een kalkoen die de kerst heeft overleefd, maar wel zijn vriendjes is kwijtgeraakt’.
• ‘In Noord-Italië ruikt het een beetje naar Oostenrijk of Zwitserland. Dezelfde lucht van boenwas, gefrituurde schnitzels en brave middenstand(citaat van Anne Branbergen uit HP/De Tijd).

In Een kaddisj voor een kut produceert Dimitri Verhulst de volgende zin, die in 2014 tot beste zin werd uitgeroepen:

Jouw kapsel, voor zover dat nog een kapsel mocht worden genoemd, had veel weg van zo’n in die dagen in zwang rakende ecologische tuin, waarin elke menselijke ingreep als een misdaad tegen de natuur werd beschouwd.’

Dat schrijven een vorm van beeldende kunst is, bewees ook Het goede doel:

 ‘Jij bent precies een Franse auto

Mooi en onverslijtbaar volgens de reclamespot

Maar als de motor nog wil lopen

Is het plaatwerk al verrot.’

Zelf oefenen met beeldspraak

Hoe kun je zelf taaie, abstracte begrippen in teksten concreet, beeldend omschrijven? Dat is een kwestie van creatief stoeien. Een simpele oefening kan je daarbij helpen: teken een tabelletje met drie kolommen. Noteer vervolgens:

• wat je wil concretiseren
• hoe je dit nader kunt omschrijven
• hoe je dit kunt concretiseren door iets vergelijkbaars uit een totaal andere context

Bijvoorbeeld:

Wat?	Nadere omschrijving	Beeldspraak
Aardappel	Je mist ‘m pas als-ie niet op je bord ligt	De aardappel is de bassist van de band (citaat van tv-kok Rudolph van Veen)
Belang van biodiversiteit	Behoud van biodiversiteit is belangrijk voor alle leven op aarde	Als een vliegtuig te veel onderdelen verliest, stort het neer
Fusie	Het verloop van het fusieproces in de tijd	Liefdesgeschiedenis
Documentbeheer	Documenten op netwerk opschonen	Onkruid wieden
De kracht van samenwerken	Samen win je aan kracht en vul je elkaar aan	Symfonieorkest
Stroomlijnen bedrijfsprocessen	Een einde maken aan de warboel	Asperges in plaats van spaghetti

Tot slot: beeldspraak is als een goede wijn: geniet, maar drink met mate.