Hoe start je met schrijven?

Je hebt een maagdelijk wit scherm voor je. En van alles in je hoofd, dat eruit mag (of moet). Maar hoe begin je met schrijven? Ik heb daar zelf zo mijn rituelen voor en vroeg het ook aan m’n collega-profs. Wat ik meteen al kan verklappen: de markeerstift is heilig, een mindmap geeft houvast en ga er eens bij staan in plaats van zitten.

Warming-up

Mijn eigen warming-up begint eigenlijk al tijdens of vlak na een interview/gesprek/bijeenkomst, of wanneer ik research aan het doen ben. Er begint iets te borrelen, ik zie een rode draad of er komen mooie quotes naar boven. Ergens vanuit de mist begint zich een verhaal af te tekenen. Nog helemaal niet concreet! Dat komt later wel, als ik er echt voor ga zitten.

1. Schrijf je licht

Een tip voor ondernemers (maar eigenlijk voor iedereen een leuke oefening!): begin de dag met een half uurtje schrijven voor jezelf. Collega Sasja doet het regelmatig én traint er andere ondernemers in: ‘Schrijf je licht, noem ik dat. De belangrijkste vraag die ik beantwoord is: wat houdt mij vandaag bezig? Soms ook: wat wil ik vandaag realiseren? Wat ik dan opschrijf, is altijd verrassend; het levert altijd nieuwe inzichten op. En ik bereik meer doelen op een dag als ik van tevoren even stilsta bij wat ik wil gaan doen.’

2. Wacht even… maar niet te lang

Een goed gesprek of leuke sessie achter de rug? Veel informatie gekregen – of tot je genomen? Snel uitwerken van je verhaal(lijn) is fijn. Sasja: ‘Na een interview bijvoorbeeld noteer ik direct de highlights. Als het te lang blijft liggen en er al te veel andere dingen gebeurd zijn, verlies ik de sfeer van het verhaal. Aan de andere kant, het kan een voordeel zijn als de details een beetje uit je hoofd zijn verdwenen; dan is de rode draad veel makkelijker te vinden.’ Kortom: wacht even met uitwerken, maar niet té lang.

3. Spreek je aantekeningen in

Een app kan uitkomst bieden. Sasja: ‘Ik lees mijn aantekeningen vaak in in de app Actieve Stem. Die zet wat je inspreekt om in geschreven tekst (Word). Dan heb ik alles wat ik belangrijk vond meteen bij elkaar en is het nog een kwestie van schuiven en schaven.’

4. Maak een mindmap

Twee collega’s trappen af met een mindmap. Zeker bij complexe onderwerpen een aanrader. Jeroen N: ‘Bij kortere artikelen met kop en kont heb ik de structuur wel in mijn hoofd zitten. Bij langere stukken pak ik een A3-vel. Ik begin dan met een kernboodschap en rankschik de subthema’s eromheen. Dat worden de subkopjes. Mijn aantekeningen hang ik daar puntsgewijs onder.’ Collega Jos: ‘Ik begin altijd met een mindmap. Meestal ontplooit zich dan automatisch een structuur voor een verhaal. In de mindmap gaat de meeste energie zitten, het schrijven gaat dan bijna vanzelf.’

5. Pak de markeerstift erbij

Ik heb ze in allerlei knalkleuren. Ik pak mijn boekje met aantekeningen erbij en alle andere informatie die ik ontvangen heb. Daar ga ik vervolgens doorheen met een markeerstift. Highlights krijgen een opvallend kleurtje. Zo bouw ik globaal al een structuur op voor mijn verhaal. Collega Marleen gaat precies zo te werk. ‘Eerst markeren, dan een insteek kiezen, kop en lead maken.’ En als dat niet lukt? ‘Dan begin ik gewoon ergens iets uit te werken van de gemarkeerde passages en bepaal dan hoe alles op z’n plek gaat vallen.’

6. Zet er een streep door of voor

Tijdens het uitwerken van een verhaal streep ik in mijn aantekeningen steeds door wat ik gebruikt heb. Hoppa, een grote schuine streep erdoorheen! Heerlijk, afturven maar. Collega Helene streept ook, maar dan verticaal. ‘Ben ik eenmaal aan het typen, dan ram ik meestal wel drie kwartier tot een uur door. Dan pak ik mijn schriftje er weer bij en bekijk welke informatiedelen ik al behandeld heb. Daar zet ik een streep voor, in de marge van mijn aantekeningenboekje. Ik bepaal ook: wat moet er nog in, wat kan wegblijven? Ik ben pas klaar als alle volgeschreven blaadjes van onder tot boven een lijn laten zien.’

7. Ga er eens bij staan

Aantekeningen markeren, een briefing nogmaals doornemen, een opname terugluisteren… Doe het eens staand, net als Helene. ‘Alleen al voor rug en schouders! Want tsja, zitten is het nieuwe roken. Tijdens het koffie maken vorm ik in mijn hoofd een structuur voor een verhaal, ook staand dus. Daarna zet ik mij pas aan het bureau en projecteer ik de inhoud via mijn hoofd en vingers op het beeldscherm.’

8. Tik en skip

Collega Eveline fietst naar kantoor, zet handmatig koffie, gaat haar mail checken en even nutteloos internetten. Daarna is ze er klaar voor. ‘Bij een interview neem ik eerst alle aantekeningen over in een Word-document. Ik doe dat snel, dus met veel typfouten. Daarbij skip ik al wat niet ter zake doet. Daarna zet ik bij elkaar wat bij elkaar hoort en dan begin ik eigenlijk pas echt. Meestal volgens de methode: dóórschrijven, afwerken, inkorten.’

9. Vrij werk?

Bovenstaande starttips gaan vooral over zakelijk schrijven. Schrijf je (ook) vrij werk? Eveline zoekt daarvoor eerst een rustige plek op: ‘Meestal op mijn bed, Arbo friendly geïnstalleerd met kussens. Dan begin ik met de eerste zin die in mij opkomt. Of een gebeurtenis die ik terugspeel in mijn hoofd. Heb ik de eerste regels maar kom ik niet verder? Dan gooi ik het weg en begin opnieuw.’

Lukt het na deze tips alsnog niet om op te starten? Geen probleem, besteed je tekst lekker uit. Wij schrijven hem met plezier!