Eindejaarslijstjes! Welke woorden gaan het in 2024 (niet meer) maken op de werkvloer?

Als tekstschrijvers merken wij vaak als eerste welke woorden en uitdrukkingen in zwang zijn op kantoor en de werkvloer. Welke modewoorden gaan we in 2024 steeds meer tegenkomen? En van welke hopen we volgend jaar écht afscheid te nemen?

De senior-tekstschrijvers onder ons hebben ze nog zien opkomen: woorden als ‘maatwerk’ en ‘meedenken’ waarmee organisaties in de jaren negentig wilden uitdrukken dat ze de tijdgeest goed hadden begrepen. Inmiddels zijn deze woorden volkomen ingeburgerd; andere woorden en uitdrukkingen zijn daarentegen in de vergetelheid geraakt en hebben het veld geruimd voor nieuwe zegswijzen. 

Taal leeft

Taal leeft en is voortdurend in verandering. En met die constatering hebben we er wéér een te pakken: de zegswijze ‘voortdurend in verandering’ en varianten daarop (‘de wereld verandert razendsnel’) doen het al jaren goed in berichten, verslagen en beleidsplannen. Maar kon je pakweg 20 jaar geleden nog een prijs winnen voor het beste jaarverslag met als beginzin ‘De enige constante is verandering’; daar gaan we anno 2024 wel een beetje van gapen.

Hip, hot en happening

Is het de popcultuur, de ict of de tube? De verengelsing is al jaren aan een grote opmars bezig; wie kantoortaalduider japke-d een beetje volgt, heeft ze allemaal op een rij. Engels is hip, hot en happening. Je zou toch een beetje naar België gaan verlangen; de Vlamingen zijn daar stukken creatiever mee.

Hieronder onze lijstjes, half december bij elkaar gebrainstormd in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Een toepasselijke plek, want schrijvers voelen zich nu eenmaal senang tussen boeken. Met bijdragen van Redactieprofs @Helene de Bruin, @Tom van Velzen, @Jeroen van den Nieuwenhuizen, @Jeannette Baljet, @Esther Godijn, @Marleen Kamminga, @Cindy Gijsbers en @Theanne Boer en vier ‘externe’ tekstcollega’s @Jasper Enklaar, @Simone Leeuwenkamp, @Marcella Sleeuwenhoek en @Thessa Lageman.

Kanshebbers voor 2024

1. Als het eruit ziet als een eend en het kwaakt als een eend, is het meestal een eend.

Ineens duikt-ie overal op: de eend. Even googelen leert ons dat dit gezegde uit het Engels is overgewaaid. De gebruikscontext moge duidelijk zijn… Desondanks luidt ons advies: houd de ogen open voor andere opties, want niet alles is wat het lijkt. Er kan zomaar een kokervisie op de loer liggen. Andere kanshebbers in de categorie gezegden: rocket science in plaats van hogere wiskunde.

2. Doorontwikkelen, doorvertalen, doorverwijzen…

Tja, als je daar lekker mee bezig bent, dan zit je voor je het weet in een transitie, want je wil wel meebewegen. Waren we in 2022 nog hard op zoek naar gamechangers, nu is het blijkbaar vooral zaak om de vaart erin te houden en door te gaan, in welke richting dan ook. Als je maar goed in de wedstrijd zit. En als we er toch niet meer uitkomen, dan huren we een High Potential in.

Andere kanshebbers in de categorie ‘lekker opschieten en mee in de vaart der volkeren’: content room of news room (voorheen: redactie-overleg over het nieuws). Iets is key (ict-term), dat staat voor een doorslaggevende factor. En: een beslissing ‘maken’ (anglicisme).

3. ….schaamte (vliegschaamte, plasticschaamte, schaamstilte)

Aan welvaart blijkbaar geen gebrek in (delen van) Nederland. Deze ‘schaamwoorden’ laten zien dat we ons daar best bewust van zijn. Andere kanshebbers in de categorie ‘de politieke tijdgeest’: even in de vriezer stoppen, bestaanszekerheid, sociale veiligheid, hardvochtig.

4. Eigenlijk

Op de vierde plaats de woorden die ons in al die vaart even de tijd geven om na te denken, adem te halen, een beetje afstand te nemen van wat we eigenlijk zeggen, gewoon als pauzeknop of wasverzachter. En dan, zeg maar, gewoon weer dóór. Broodnodige stoplappertjes; we kunnen niet zonder. Ga maar eens turven in een willekeurig gesprek.

5. Daar ga ik goed op

We sluiten de top 5 af met een vrolijke noot: daar ga ik goed op is dé nieuwe manier om uit te drukken dat je je ergens senang bij voelt. Hoewel het een tikje medicinaal klinkt. Maar eigenlijk past dat juist prima in een post-pandemie-periode. Zullen we ‘he-le-maal goed’ en ‘superleuk’ dan alvast naar het lijstje hierna verplaatsen? Andere kanshebbers in de categorie ‘vrolijke noten’: resoneren. Hoewel dat woord niet per se positief meetrilt, want soms eh… resoneert het juist niet.

Exit! Deze woorden hopen we niet meer te horen in 2024

1. Cringe en ander tenenkrommend Engels

Cringe, awkward, awsome, sway, be like: vooral onder jonge Nederlanders zijn dit geliefde woorden om gemoedstoestanden aan te duiden. Jongeren zijn ware taalvernieuwers, maar niet alle woorden uit Engelstalige songteksten en films bekken lekker in het Nederlands. 

Dus bij deze een oproep aan iedereen onder de 25: neem je rol als taalvernieuwer serieus en zadel je taalgebied niet op met owwwwsommmm en andere fonetische onmogelijkheden. De taal heeft jullie creativiteit keihard nodig!

2. Inschieten

Kon je voorheen vergaderingen in de agenda plannen, het afgelopen jaar moest je ze inschieten. Lekker dynamisch, lekker knallen met z’n allen, maar of we er uiteindelijk wat mee opschieten is de vraag. Zullen we in 2024 weer gewoon goed met elkaar in gesprek gaan?

3. Uitdagingen

Ooit was het een probleem en een probleem vraagt om een oplossing. Maar het woord ‘probleem’ kreeg een negatieve connotatie en zo kwam het dynamische ‘uitdaging’ in zwang. Z’n hoogtijdagen beleefde de uitdaging in het sollicitatiejargon. Nu krapte heerst op de arbeidsmarkt, is dat wellicht een uitstekende gelegenheid om terug te keren naar het neutrale ‘vraagstuk’. 

4. Concreet

Een van de meest voorkomende woorden in actuele beleidsteksten: we gaan nu eindelijk concrete maatregelen treffen. Maar wat deden we daarvoor dan? 

5. The Why

Stilstaan bij je bestaansrecht als organisatie/bedrijf/project. Een visie hebben op wat je wilt bereiken, voor wie en hoe. Allemaal van groot belang om de juiste koers te bepalen. Maar dat kan toch ook in het Nederlands?

Overige nominaties uit onze brainstormsessie: aan de lat staan; landen; alloceren (bezuinigen); Zeker nu/ Vooral nu/Zeker in deze tijd als zinsnede inzetten zonder de context te specificeren; overdrijving als stijlvorm (‘i love you’ roepen tegen de glazenwasser, of ‘de wereld vergaat’ als je je spijkerbroek niet kunt vinden, ‘legend’ voor een kleine prestatie, ‘I hate you’ voor een kleine wanprestatie, enz.); chefsache (iets wat in de top van de hiërarchie thuishoort); samengestelde woorden met deug-; ik ben oké (ipv. het gaat goed, of: nee, ik hoef geen koffie meer); op het snijvlak van.

Welk woord nomineer jij voor de top 5 van kanshebbers? Een welke voor de exit-top 5?